El verbo en el idioma Achí
Los verbos en Achí son palabras con significado muy complejo. El verbo es la palabra que denota acción o movimiento, por ejemplo cantar, bailar, comer, dormir, etc. A continuación encontraremos la conjugación del verbo en sus tres tiempos principales. Existen dos tipos de verbos:
- Transitivos
- Intransitivos
Los verbos intransitivos son los que normalmente se pueden conjugar sin ninguna dificultad.
Aspectos que indican tiempo en Achí
x |
Pasado
|
k |
Presente
|
k na
|
Futuro
|
Pronombres posesivos en el verbo
Yo
|
in
|
Tú
|
at
|
Él
|
ø
|
Nosotros
|
oj
|
Ustedes
|
ix
|
Ellos
|
e
|
Verbo intransitivo hablar = lapanik
Tiempo presente
Pronombre
|
Aspecto que indica tiempo
|
Pronombres en el verbo
|
Verbo
|
Conjugación en tiempo presente
|
Yo
|
k |
in
|
lapanik
|
kinlapanik
|
Tú
|
k |
at
|
lapanik
|
katlapanik
|
Él
|
k |
ø
|
lapanik
|
klapanik
|
Nosotros
|
k |
oj
|
lapanik
|
kojlapanik
|
Ustedes
|
k |
ix
|
lapanik
|
kixlapanik
|
Ellos
|
k |
e
|
lapanik
|
kelapanik
|
Tiempo pasado
Pronombre
|
Aspecto que indica tiempo
|
Pronombre en el verbo
|
Verbo
|
Conjugación en tiempo pasado
|
Yo
| x |
in
|
lapanik
|
xinlapanik
|
Tú
| x |
at
|
lapanik
|
xatlapanik
|
Él
| x |
ø
|
lapanik
|
xlapanik
|
Nosotros
| x |
oj
|
lapanik
|
xojlapanik
|
Ustedes
| x |
ix
|
lapanik
|
xixlapanik
|
Ellos
| x |
e
|
lapanik
|
xelapanik
|
Tiempo futuro
En el tiempo futuro se elimina la terminación "ik" y se agrega separada la palabra "na".
Pronombre
|
Aspecto que indica tiempo
|
Pronombre en el verbo
|
Verbo
|
Aspecto que indica tiempo
|
Conjugación tiempo futuro
|
Yo
|
K
|
in
|
lapan
|
na
|
kinlapan na
|
Tú
|
K
|
at
|
lapan
|
na
|
katlapan na
|
Él
|
K
|
ø
|
lapan
|
na
|
klapan na
|
Nosotros
|
K
|
oj
|
lapan
|
na
|
kojlapan na
|
Ustedes
|
K
|
ix
|
lapan
|
na
|
kixlapan na
|
Ellos
|
K
|
e
|
lapan
|
na
|
kelapan na
|
Felicidades ya que este dialecto me ayuda poder ayudar a mis nietos bendiciones
ResponderEliminar